Wat als de oplossing… geen oplossing is? Ken je dat gevoel? Je ziet iets en denkt: dit klopt niet. Je kan het niet bewijzen met cijfers, je vindt er niet meteen woorden voor, maar je voelt het gewoon. Zo’n moment had ik op een woensdagochtend in Brussel, tijdens een klimaatopstelling. Een ruimte vol nieuwsgierige mensen. Een systeem dat zich voor onze ogen ontvouwde. En één vraag die bleef nazinderen: Waarom verlangen we als mens zó naar een happy end?
Mocht je nog nooit van een systeemopstelling gehoord hebben: het is een methode waarmee je de onderliggende dynamiek van een groep, organisatie of thema zichtbaar maakt. Geen theorie op papier, maar mensen of objecten die letterlijk in de ruimte gaan staan en zo relaties voelbaar maken. Spanningen worden tastbaar. Nieuwe inzichten dienen zich aan. Maar goed – terug naar die woensdag.
Alsof iedereen vergeten was dat ze konden bewegen
Onder begeleiding van professor Cathy Macharis stelden we een klimaatopstelling op. De representanten waren niet van de minste: de aarde, de mens, de industrie, andere levende wezens, klimaatrampen, verbinding en het collectief.
Wat ik zag?
- Verbinding werd niet gehoord. Niet gezien.
- ‘Wij’ en ‘zij’ stonden lijnrecht tegenover elkaar.
- Dieren, planten… ze wisten niet goed wat te doen of waar te staan.
- Industrie kreeg al snel het etiket ‘de slechterik’.
- De aarde werd stiller. Onzichtbaarder. Terwijl ‘de mens’ en ‘industrie’ maar bleven doorduwen.
- Alleen de natuurrampen brachten beweging. Ze gooiden het systeem overhoop.
- De observanten aan de zijlijn verlangden naar een happy end. Maar die kwam maar niet. En dus zocht die troost in positieve nieuwsberichten, omdat de pijn te groot was om in de ogen te kijken.
Wat me opviel: Alles leek bevroren. Alsof dit levende schilderij - behalve de natuurrampen dan - vergeten was dat het kon bewegen. Dat de mens in het systeem zelf het systeem was.
De illusie van het happy end
Wij mensen houden van duidelijkheid. Een conclusie. Een stip aan de horizon. Het liefst eentje met een strik errond. Ik ook hoor. Maar wat als het niet gaat over een einde? Wat als het tijd is voor een ander begin?
Misschien…
- …wordt verbinding niet gehoord omdat we op zoek mogen naar nieuwe vormen van verbondenheid. Niet binnen de bestaande hokjes, maar daarbuiten – op de plekken waar het nog schuurt.
- …blijven ‘wij’ en ‘zij’ elkaar bevechten omdat we nog moeten leren samen in het midden te staan, zonder te versmelten of te verdwijnen.
- …verdwijnt de aarde niet écht, maar nodigt ze ons uit om beter te leren kijken.
- …moet de industrie niet weg, maar net mee aan tafel. Niet als vijand, maar als mede-uitvinder van een nieuw verhaal.
- …komen natuurrampen niet om ons te straffen, maar om ons wakker te schudden. Waarom wachten we daar eigenlijk steeds op, voor we in beweging komen?
Stop met fixen. Maak ruimte voor iets nieuws.
Wat als we even stoppen met proberen te repareren wat op is? Wat als we de focus verleggen van beter maken naar anders kijken? Misschien ligt de sleutel niet in harder werken of sneller ingrijpen, maar in vertragen. In luisteren. In het stellen van vragen waar nog geen antwoord op is. En dat brengt me dan weer bij jou langetermijndenker.
Wat als jouw verhaal niet draait om wat je altijd al deed, maar om wat zich nú aandient? Wat als je niet hoeft te weten wat je zoekt, maar gewoon mag kijken naar wat er is? Wat wringt er in jouw organisatie, merk of missie – maar krijgt nog geen taal? Misschien heb je geen oplossing nodig. Misschien heb je gewoon iemand nodig die mee durft kijken. Niet om iets op te lossen. Maar om iets te zien. En dat, dat zou wel eens het begin kunnen zijn van het échte verhaal dat je nodig hebt.
Vragen, inzichten, kronkels? Of denk je dat Sidekicked iets voor jou of je team kan betekenen?
Stuur gerust een mailtje naar vicky@sidekicked.be
De klimaatopstelling werd georganiseerd door The Good Wave, een initiatief van de Koning Boudewijnstichting. Cathy Macharis is hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel in de faculteit Economie met een passie voor de transitie naar een duurzamere wereld, en coördinator van het Huis van de Duurzame Transitie.
